اثر نوع هورمون و بستر پایه بر پرآوری و ریشه‌زایی گیاه دارویی قره‌قات (Ribes khorasanicum)

قره‌قات (Ribes khorasanicum) گیاهی درختچه‌ای و بدون خار متعلق به تیره تک‌جنسی انگور فرنگی است؛ از این جنس حدود 150 گونه شناسایی شده است که عمدتاً در مناطق معتدله نیمکره شمالی پراکنش دارند. رویشگاه‌های گونه قره‌قات خراسانی به‌دلیل بهره‌برداری بی‌رویه از میوه و چرای بی‌رویه دام در گذشته وحال حاضر، دچار تخریب شده است؛ از سویی بذور آن دارای درصد قوه‌نامیه پایینی است و تجدید حیات گونه در رویشگاه‌های آن تنها از طریق ریزوم صورت می‌گیرد. لذا یکی از راه‌های حفظ و احیاء این گونه ارزشمند ریزازدیادی از طریق کشت بافت می‌باشد. در این تحقیق اثر دو نوع سیتوکینین BAP و کینتین در حضور یا عدم حضور اکسین بر پرآوری و رشد شاخه‌های پرآوری شده مورد بررسی قرار گرفت. هم‌چنین اثر غلظت عناصر غذایی و میزان ساکارز بستر پایه، هورمون IBA و BAP بر ریشه‌زایی و طول ریشه گیاهچه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان ‌داد که هورمون BAP از ساقه‌زایی بهتری نسبت به کینتین برخوردار است. مناسب‌ترین بستر جهت پرآوری گیاهچه‌های این گونه، محیط MS همراه با یک میلی‌گرم بر لیتر هورمون BAP می‌باشد. جهت ریشه‌زایی مناسب‌ترین بستر، MS تعدیل‌یافته که در آن غلظت ساکارز به نصف تقلیل یافته (15 گرم در لیتر)، همراه با غلظت‌های 5/0 تا 2 میلی‌گرم در لیتر هورمون IBA بود، استفاده از 1/0 میلی‌گرم در لیتر BAP باعث کاهش درصد ریشه‌زایی و طول ریشه شد. گیاهچه‌ها در بستر، MS تعدیل‌یافته از بیشترین طول ریشه برخوردار بودند بیشترین طول ریشه در غلظت دو میلی‌گرم در لیتر هورمون IBA حاصل شد. گیاهچه‌های تولیدی سپس با حدود 86 درصد زنده‌مانی با موفقیت به شرایط خارج شیشه و به درون گلخانه منتقل شدند.